Tatil Kılığına Girmiş

Her yerde sömestr tatilinin bittiğinden bahsediliyor. “Okullar tatile girdi yollar boşaldı” diyenlere de çokça rastlamışsınızdır. Okul kelimesinin saçmasapanlığından bahsetmek malumu ilam kabilinden olur fakat “tatile girmek” terkibini gözüme kestirdim. Böyle bir ifade olabilir mi?

Tatil Arapça bir kelime.  kökünden türemiş. İşsiz bırakma, işlemez hale koma manaları var. Aynı kökten türeyen atıl, atalet, muattal gibi kelimeler de her biri başka babda olmak üzere iştikakına münasip şekilde Türkçede kullanılır. Ve hepsi de menfi mana taşır bu kelimelerin. Tatil kelimesi de öyledir. İnsanların işlemez hale gelmek için can attıklarını düşünebiliyor musunuz?

Bugün tatil yapmak, tatile girmek, tatile çıkmak şeklinde kullanılan ifadelerin hepsi yanlıştır. Zira tatile uğrayan şey her daim münfaildir. İradi bir tatil Türkçede yok. Mesela vapur bozulur, seferler tatil edilir. İstanbul İngilizler tarafından işgal edilir, Meclis-i Mebusan tatil edilir; bir gazete kağıtsızlıktan neşriyatını tatil eder, tribünde  kavga çıkar hakem maçı tatil eder. Patron lokavt ilan eder fabrika tatil olur. Tatil böyle bir şeydir. Mesela vapur seferleri tatile girdi yahut maç tatile girdi diyebiliyor musunuz?  Bugünkü manada okulların yazın tatil edilmesinin de aslı böyledir. Eskiden bu “mekteb tatili” olarak anılırdı. ve derslerin tatili manasında mektep tatili denirdi. Yani dersler senenin en sıcak iki ayı olan Temmuz ve Ağustos'ta tatil edilirdi. Yani okulların tatile girmesi diye bir şey yok. 1929 yılından beri Arapça derslerinin tatil edilmesi dolayısıyla mekteplerin külliyen muattal olması diye bir şey var.

Gökhan Göbel