Atatürk İstiklal Marşı’nın değiştirilmesi isteğini geri çevirdi:
“Marşı Meclis kabul etti, o değiştirebilir”
İstiklal Marşı’nın Meclis’te görüşülmesi sırasında bazı milletvekilleri Akif’in şiirine muhalefet etti.
Ünlü Türk hatibi Hamidullah Suphi (Tanrıöver) o yıllarda, Ankara hükümetinin Maarif Vekili (Milli Eğitim Bakanı) idi.
Türkler için bir milli marş lazımdı. Türk kahramanlığını, hamasetini ruhlarda titretebilecek, milli mücadele içerisinde Türk ruhunu şahlandıracak bir marş… Bunun bir müsabaka ile tespiti düşünüldü. Kazanan güfteye mükâfat da verilecekti.
Milli Marş için 724 başvuru yapıldı! Bunlardan ancak yedisi şöyle böyle, marş olmaya yakın, fakat zayıf nitelikte idi.
Milli Marş yarışmasına -Parlamentoda Burdur Milletvekili olan- (Çanakkale şehitleri) gibi kahramanlık edebiyatına abide kazandırmış olan şair Mehmet Akif katılmamıştı. Sebebi, kazanacak şiire para mükâfatı verilmesinden kaynaklanmaktaydı.
O günlerde vatani şiirleriyle parlayan bir genç şair vardı: Kemalettin Kâmi(Kamu). Bu genç şair de şiirini, aynı nedenlerle, geri aldı.
Para karşılığında şiir yazılması, Mehmet Akif’in gönül asaletine yakışmıyordu.
Dönemin Milli Eğitim Bakanı ve Yarışmayı yöneten Hamdullah Suphi Bey, Mehmet Akif’e bir mektupla müracaat etti. Akif,karşılığı olmadan, bu şiiri yazmayı üstlendi. Ankara’da oturduğu “Tacettin Dergâhı”na çekildi. Ruhunun derinliklerinden gelen heyecanla ilhamlarını perçinledi. Kalpleri şahlandıran bir uzun şiirle mücadele ruhunu yaşattı. Sonunda bu ilahi destanı Hamdullah Suphi’ye verdi. Milli Eğitim Bakanı şiir okumaktaki üstadlığı ile bilinen ve Atatürk’ün tabiriyle bülbül sesi ile, Akif’in şiirini, Büyük Millet Meclisi kürsüsünden bir vecd içerisinde okudu. Dinleyenlerin kalp atışları, yankı yapar gibi herkesi heyecandan heyecana sürükledi ve titretti.
Bu güfte üzerine, Meclis’te 12 milletvekili konuşma yaptı. 11 milletvekili, yazılı tekliflerde bulundular. Muhalefet edenlerin başından -bugün Ankara’da Kavaklıdere semtinde adı bir sokağa verilen- Bolu Milletvekili Tunalı Hilmi Bey vardı. Kütahya Milletvekili Besim Atalay da bir başka açıdan Mehmet Akif’in şiirinin milli marş olmasına karşı çıktı ve “sipariş üzerine marş yapılmaz” dedi. Çankırı Milletvekili Hacı Teyfik ise, Akif’in bu şiirinin kürsüye nasıl çıktığına hayret ediyordu, ama yine de Akif’i tutuyordu.
Sonunda 12 Mart 1337 (1921) tarihinde, oy çoğunluğu ile, bugünkü İstiklal Marşı Meclis kararı ile kabul edildi.
ÇEŞİTLİ BESTELER
İstiklal Marşı’nın 4 bestesi yapıldı. Bugünkü hızandırılmış şekli Osman Zeki Ünger’e(1880-1858) aittir. 1930’lardan bu yana söylenen İstiklal Marşı Zeki Üngör’ün bestesidir. Ondan önce, Ali Rıfat Bey’in (1869-1935) marşı söylenirdi. Ali Rıfat (Çağatay)’dan başka İstiklal Marşımız Ahmet Yekta Bey (1885-1950) tarafından da bestelenmiştir. Hatta Türk musikisi tarihinde en çok beste yapan Saadettin Kaynak (1895-1961) bile, İstiklal Marşı’nı besteleyenler arasındaydı.
|
İlk Beste Cumhuriyet’in ilanı yılında Cumhurbaşkanlığı orkestra şefi olan Ahmet Yekta Bey tarafından yapılan İstiklal Marşı’nın ilk bestesine Doğu musikisi motifleri hâkimdi. Kısa süre kullanıldıktan sonra Ali Rıfat Bey bestesi uygulanmaya başlandı… |
ATATÜRK’ÜN TUTUMU
Konu, Atatürk’ün sofrasında geçmişti. Emekli Büyükelçi Ruşen Eşref Ünaydın (1892-1959), daha Çanakkale savaşları sırasında Mustafa Kemal’i tanımış, onunla röportaj yapmıştı. İstiklal Savaşı’ndan ve Cumhuriyetin ilanından sonra, Atatürk’ün maliyetinde görev aldı. Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri oldu, aynı zamanda milletvekili idi. Aşağıda anlatacağım konu, merhum Ruşen Ünaydın’dan bir çayhanede Refik Halit Karay, Abdül Şinasi Hisar, Kemal Salih Sel, Hüseyin Avni Şanda huzurunda dinlenilmiştir.
Çankaya’da bir akşam yemeği sırasında konu Mehmet Akif’e ve İstiklal Marşı’na kaydırılmıştı. Mehmet Akif’in şapka giymemek için yurdu terkettiği, İstiklal Marşı gibi millete heyecan veren bir şaheseri yazmış olan şairin, Müslümanlığı şekilde aradığı üzerinde durulmuş. Sofrada bulunan milletvekillerinden biri, Mehmet Akif’i manen cezalandırmak düşüncesiyle olacak, İstiklal Marşı’nın değiştirilmesini Mustafa Kemal’e teklif etmiş. Atatürk şu karşılığı vermiş:
- “İstiklal Marşı, Büyük Millet Meclisi”nin kararı ile kabul edilmiştir. Onu, ben değil, ancak Meclis değiştirebilir.
Rahmetli Ruşen Eşref yorumuna göre, Atatürk’ün bu cevabı hem demokrasiye olan eğilimini, hem İstiklal Marşı’na karşı olan beğenisini ve sevgisini göstermesi bakımından ilginçtir. Yoksa Atatürk isteseydi, o sırada, İstiklal Marşı’nın değiştirilmesi işten bile değildi.
Taha Toros, Milliyet Gazetesi, 28.12.1986
Kâzım Karabekir - İstiklâl Harbimiz; "Düşmanlarımız Türkler kabiliyetsizdir medeniyet kabul etmez diye iddia ederken milletimizi "evet medeniyet canavardır" diye bağırtmak doğru mudur?"
İsmet Paşanın mektubu bana bir istiklâl marşı yapmak ilhamını verdi. Ve şunu yazdım ve besteledim
Hukuk aleminin gölgesi altında söylenen sözler…
İçinde milletimizin binlerce savaş destanını yazan tarihin üzerine elimizi basarak barışa andiçiyoruz.
BAYRAK, İSTİKLAL MARŞI VE GENÇLİK
Bugün yeryüzünde bağımsızlığını kazanmış ve devlet haline gelebilmiş her milletin bir bayrağı vardır. O halde bayrak hür bir milleti temsil eder. Bayrak ile milli marşı ise çok yakından ilgilidir. Zira bayrağı olan her hür devletin bir de milli marşı vardır. Bu marş ki, o milletin bayrağı göndere çekilirken milli duygularını kükreten ve “İşte hürüm bayrağım göklerde dalgalanıyor” dercesine istiklâlini dünyaya haykıran milli andıdır.
«İSTİKLÂL MARŞI» ÜZERİNDE BİR TAHLİL DENEMESİ Sayıları çok az da olsa, İstiklâl marşımızın güfte ve bestesini beğenmeyenler ve değiştirilmesini isteyenler vardır. Böyle düşünenler şu gerçeği unutuyorlar: İstiklâl marşlarının değeri, «Mükemmeliyet» lerinde değil, «Tarihîlik» lerindedir. Onlar milletlerin tarihlerinin...
Millet, Türk milleti, başına üşürülen demir, ateş yağmuru içinde usanmadan, ümit kesmeden, geleceğini böyle görüyor, ona böyle inanıyordu.
Londra Konferansı'nda millicilerin prestijini, kredisini kırmak için, millicilere Sevr Antlaşınası'nı asgari değişikliklerle kabul ettirmek için Yunanlılar Büyük Millet Meclisi'nin muntazam ordularına İnönü'nde bir taarruzda daha bulundular.
"Bu beste Akif'in şiirine kör topal uydurulmuştur."
Yeni Adam'ın 16’ıncı sayısında Şair Mehmet Akif hakkında ankete bir cevabım neşredildi. Bu cevaba mecmuamızın 173'üncü sayısında Sadettin Öcal "inkar edilemiyen sanat" diye bir cevap veriyor.
İSTİKLÂL MARŞI DEĞİŞMELİ Mİ?
Milli konular üzerinde, kimseyi incitmeden, söz söylemenin incelik ve zorluğunu bile bile bu konu üzerinde durmak istiyorum. Yeni Türkiye’nin, sağlam temeller üzerine kurulabilmesi için hiçbir fedakarlıktan kaçınılmadığı, geceyi gündüze katarak çalışıldığı şu sıralarda, İstiklâl Marşı'nın değiştirilmesi teklifini de objektif bir görüşle ele almak, sinirlenmemek gerek. Bir teklif, hiçbir zaman bir sonuç değildir.
